آنچه از یک حمله هوایی ادعایی پاکستان به خاک افغانستان آغاز شد، به تبادل گسترده آتش و ادعای تصرف پاسگاه‌های مرزی کشیده شده و ده‌ها کشته در هر دو سوی مرز به جا گذاشته است. این رویدادها، یادآوری تلخی است از اینکه تفرقه و درگیری، به نفع هیچ‌کدام از دو ملت برادر نیست.

زمینه و آغاز درگیری‌ها

تنش‌ها از ۹ اکتبر (چهار روز پیش) شدت گرفت، زمانی که انفجارهای شدیدی در شرق کابل، نزدیک میدان عبدالحق در ناحیه هشتم شنیده شد. مقامات افغان این انفجارها را به حملات هوایی پهپادی پاکستان نسبت دادند و آن را نقض آشکار حاکمیت خود توصیف کردند. هرچند پاکستان مسئولیت این حملات را نپذیرفت، اما مقاماتش تأکید کردند عملیات علیه تحریک طالبان پاکستان (گروهی که اسلام‌آباد آن را مسئول صدها حمله مرگبار در خاک پاکستان می‌داند) ضروری است. تحریک طالبان پاکستان که ایدئولوژی مشترکی با طالبان دارد، متهم است از خاک افغانستان به عنوان پناهگاه استفاده می‌کند، اتهامی که کابل به‌شدت رد می‌کند. این اختلافات که از سال ۲۰۲۱ و بازگشت طالبان به قدرت تشدید شده، پیش از این هم به درگیری‌های پراکنده مرزی منجر شده بود، اما این بار مقیاس آن‌ها بی‌سابقه به نظر می‌رسد.

شب خونین ۱۱ اکتبر

در شب ۱۱ اکتبر، نیروهای طالبان در عملیات تلافی‌جویانه به پاسگاه‌های مرزی پاکستان در استان‌های شرقی افغانستان مانند کنر، هلمند، ننگرهار، خوست، پکتیا و پکتیکا حمله کردند. وزارت دفاع افغانستان ادعا کرد نیروهایش سه پاسگاه پاکستانی را تصرف و دو پاسگاه را نابود کرده و ۵۸ سرباز پاکستانی را کشته‌اند. از سوی دیگر، ارتش پاکستان این حملات را «غیرتحریک‌آمیز» خواند و اعلام کرد ۲۳ سرباز خود را از دست داده، اما بیش از ۲۰۰ مبارز طالبان و وابسته به تی‌تی‌پی را کشته و ۱۹ پاسگاه مرزی را بازپس گرفته است.
این درگیری‌ها در بیش از ۶نقطه مرزی رخ داد و تا نیمه‌شب ادامه یافت. طالبان اعلام کرد عملیات تلافی‌جویانه‌اش را به درخواست قطر و عربستان سعودی متوقف کرده، اما تیراندازی پراکنده در مناطقی مانند کُرم همچنان گزارش می‌شود. مرزهای رسمی، از جمله گذرگاه چمن در بلوچستان بسته شده و هزاران غیرنظامی افغان و پاکستانی در صف‌های طولانی منتظر بازگشایی هستند، در حالی که ترس از تشدید بیشتر، ساکنان محلی را به فرار واداشته است.

پیامدهای انسانی و منطقه‌ای

تلفات دقیق مشخص نیست، اما هر دو طرف ده‌ها کشته را تأیید کرده‌اند. غیرنظامیان بیشترین آسیب را دیده‌اند: روستاهایی مانند آیروکم، کاگا و گراب در کنر زیر آتش خمپاره‌های پاکستانی قرار گرفته و طالبان جاده‌ها را در هلمند مسدود کرده تا غیرنظامیان را تخلیه کند. بسته شدن مرزها، تجارت دوجانبه که سالانه میلیاردها دلار ارزش دارد را فلج کرده و خطر بحران انسانی را افزایش داده است. پناهندگان افغان در چمن با وسایلشان منتظر بازگشایی مرز نشسته‌اند، در حالی که اقتصادهای شکننده هر دو کشور زیر فشار بیشتر می‌رود. همزمان تحلیلگران هشدار می‌دهند این چرخه خشونت، می‌تواند به جنگی گسترده‌تر منجر شود، به‌ویژه با توجه به سابقه نزدیک جنگ میان پاکستان و هند در سال جاری بر سر کشمیر.
جامعه جهانی با نگرانی به این تحولات می‌نگرد. عربستان سعودی که به‌تازگی با پاکستان پیمان دفاعی امضا کرده، خواستار «خویشتن‌داری و گفت‌وگوی صبورانه» شد تا «ثبات منطقه حفظ شود». ایران، قطر و هند نیز بر حل دیپلماتیک تأکید کرده‌اند. وزارت خارجه قطر گفت: «هر دو کشور باید از تشدید تنش اجتناب کنند و به دیپلماسی رو آورند». این فراخوان‌ها، یادآوری است که تفرقه نه تنها جان‌ها را می‌گیرد، بلکه فرصت‌های اقتصادی و فرهنگی مشترک را نابود می‌کند؛ دو ملتی که تاریخ و فرهنگشان درهم‌تنیده است.

تفرقه، باخت دوجانبه است

در حالی که ادعاها و ضد ادعاها ادامه دارد، واقعیت این است این درگیری‌ها برنده‌ای ندارد. افغانستان که هنوز از زخم‌های دهه‌ها جنگ رنج می‌برد و پاکستان که با چالش‌های امنیتی و اقتصادی دست‌به‌گریبان است، بیش از هر زمان دیگری به همسایگی صلح‌آمیز نیاز دارند. تفرقه نه تنها مرزها را خونین کرده، بلکه دشمنان واقعی مانند فقر، بی‌ثباتی و تروریسم را تقویت می‌کند. زمان آن رسیده که رهبران دو کشور به جای توپ و تفنگ، دور میز مذاکره بنشینند. تاریخ نشان داده صلح، تنها راه پیروزی مشترک است.